Maddə istifadəsi pozuntusunun müalicəsində və relaps dönəminin aradan qaldırılmasında virtual reallıq metodunun istifadəsi ilə üzləşmə terapiyasının tətbiqinə müasir yanaşmalar

Abstract

Maddə İstifadə Pozuntusu (MİP)-xüsusilə nikotin, alkoqol və digər psixoaktiv maddələrə qarşı asılılıq-relaps riski və xronik gedişi ilə xarakterizə olunan ciddi ictimai sağlamlıq problemidir. MİP-in patofiziologiyası reflektiv və refleksiv idrak sistemləri arasındakı tarazlığın pozulması ilə izah olunur və bu hal asılılığa səbəb olan impulsiv qərarvermə və zəif özünü tənzimləmə ilə müşayiət olunur. Ənənəvi psixoterapevtik yanaşmalar, o cümlədən Koqnitiv Davranış Terapiyası (CBT) və üzləşmə terapiyası, relapsın qarşısının alınmasında məhdud təsir göstərdiyindən, bu sahədə yeni texnoloji əsaslı müdaxilələrə ehtiyac yaranmışdır. Virtual Reallıq (VR) texnologiyası, yüksək immersiv potensialı sayəsində maddə ilə bağlı tətikləyicilərə qarşı reaktivliyi stimullaşdırmaq və idarə etmək üçün yeni bir vasitə kimi təklif olunur. Ədəbiyyat icmalı göstərir ki, VR əsaslı üzləşmə terapiyası (VR-ÜT) istək (craving) və maddə istifadəsinin azaldılmasında ümidverici nəticələr vermişdir. VR-ÜT-nin relaps riskinə təsiri və uzunmüddətli effektivliyi hələ tam aydınlaşdırılmayıb. Bu səbəbdən, VR texnologiyasının MİP-in qiymətləndirilməsi və müalicəsində istifadəsi üçün metodoloji cəhətdən güclü və uzunmüddətli təsiri olan tədqiqatlara ehtiyac vardır. Nəticə etibarilə, VR texnologiyası MİP-lə bağlı terapiyalarda əlavə və fərdiləşdirilmiş yanaşma kimi nəzərdən keçirilə bilər.