Antik dövrdə atın metalda təsviri: arxeoloji perspektivdən baxış

Abstract

Atlar əsrlər boyu bəşəriyyətin mədəni, iqtisadi, siyasi və hərbi həyatında mühüm yer tutmuşdur. Qədim dünyada çeviklik, müstəqillik və mənəvi güc kimi xüsusiyyətləri simvolizə edirdi. Atların rəmzi mənası həm gündəlik həyat, həm də dini-mifoloji baxımdan geniş bir anlam daşıyır. Bu səbəbdən bəşəriyyət boyu atlar maddi-mənəvi cəhətdən böyük əhəmiyyət kəsb edir və onların təsviri bir çox arxeoloji tapıntılarda əks olunur. Bu təsvirlər atların simvolik mənalarını daha da gücləndirir və onların tarix boyu cəmiyyətlərin düşüncə və inanclarında hansı mövqeyə sahib olduğunu ortaya qoyur. Məqalədə Mollaisaqlı və Nərgizava abidələrindən əldə olunmuş at fiqurlu metal əşyaların estetik, rəmzi mənaları araşdırılır və onların arxeoloji əhəmiyyəti təhlil edilir. Mollaisaqlı abidəsi İsmayıllı rayonunun Mollaisaqlı kəndində yerləşir. Abidədə keçən əsrin 60-70-ci illərində F.Osmanov tərəfindən arxeoloji qazıntı işləri aparılmışdır, lakin məqalədə tədqiq edəcə-yimiz at fiqurlu metal əşyalar təsadüfi tapıntılardan əldə olunanlardır (1, s.125). Nərgizava abidəsi isə Ağsu rayonunun Gəgəli və Bico kəndlərinin arasında yerləşir. Abidə 1997-ci ildə qeydə alınmış və sonrakı illərdə arxeo-loji qazıntılara cəlb olunmuşdur (2, s.3). Mollaisaqlı abidəsi e.ə. IV-I əsrlərə, Nərgizava abidəsi isə e.ə.III-I əsrlərə aid edilir (3, s.8).