Orta əsr Şəmkir şəhərinin şirli polixrom keramikasında antropomorf təsvirlər

Abstract

Səlcuqlar dövründə bədii sənət sahələrində, xüsusilə bədii kera-mika istehsalında köklü dəyişikliklər baş verir. Dulusçu rəssamların istehsal etdikləri məmulatın bədii dəyərini yüksəltmək üçün axtarışları uğurlu olmuş, məmulatın bədii işlənməsində tətbiq olunan texniki üsullar genişlənmiş, de-kor motivləri zənginləşmiş, palitra daha parlaq və rəngarəng olmuşdur. Bu dövrün şirli polixrom saxsı məmulatı naxış motivlərinin zənginliyi, rəng çalarlarının əlvanlığı və parlaqlığı ilə seçilir. Şirli keramikanın bədii tərtiba-tında həndəsi, nəbati və təsvir motivləri uğurla tətbiq olunurdu. Bu dövrdə istehsal olunan polixrom şirli saxsı məmulatı dövrün mahiyyətini, ruhunu, onun sosial, dini-əxlaqi və fəlsəfi aspektlərini, estetik duyumunu daha qabarıq əks etdirir. Süjetli təsvirləri olan polixrom şirli saxsı qablar bir növ orta əsr miniatürlərini xatırladır. 2006-2019-cu illərdə orta əsr Şəmkir şəhər yerində aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə olunmuş şirli saxsı məmulatı yuxarıda qeyd olunanları əyani təsdiqləyir. Şəmkir şəhərinin saxsı məmulatı kolleksiyasında Səlcuqlar dövrünün şirli polixrom saxsı qabları yüksək bədi-iliyi ilə fərqlənərək yerli dulusçu rəssamların gil parçasından nadir sənət əsərləri yaratmağa qadir olduqlarını nümayiş etdirir. Bu bədii saxsı məmulatı bədii işlənmə müxtəlifliyi, formasının mükəmməlliyi, naxış motivlərinin zən-ginliyi, rəng çalarlarının əlvanlığı və parlaqlığı ilə fərqlənir. Onların bədii tərtibatında həndəsi, nəbati və təsvir motivləri uğurla tətbiq olunub. Bu məqa-lədə, yalnız antropomorf təsvirli şirli polixrom saxsı qab nümunələrindən bəhs edəcəyik.