Qayaüstü incəsənət arxeoloji irs kimi

Abstract

Qayaüstü incəsənət nümunələrinə dünyanın insan tərəfindən məskun-laşan bütün hissələrində rast gəlmək mümkündür. Hazırda təxminən 20 000 ərazinin aid edildiyi 820 qayaüstü təsvir mərkəzi fərqləndirilir. Bu təsvir-lərin yaradıcıları müxtəlif insan qrupları ovçu-yığıcılar, balıqçı qəbilələr, maldarlıqla məşğul olan insan birlikləri idilər. Bu təsvirlər vasitəsilə minil-liklər boyunca insanların həyat tərzi, onların dünyagörüşləri, inamları, baş verən texniki yenilikləri əyani şəkildə görmək mümkündür. Belə ki, təsvir olunan heyvanlar ərazinin ekosistemi, flora və faunası, silahlar, alətlər texni-ki bacarıqlarını, mif və inamların təcəssümü olan rəsmlər isə insan, təbiət və “superqüvvə” arasındakı əlaqəni göstərir (5, 20). Dünyanın fərqli coğrafiya-larında yayılmış təsvirlər arasındakı oxşarlıq maraq doğurur. Gündəlik həyat tərzlərindən asılı olaraq eyni ictimai sistemdə yaşayan fərqli ərazilərin təs-virləri oxşarlıq nümayiş etdirir. Bununla yanaşı lokal fərqləri, hətta rəssamın individual olaraq təsvirə yanaşmasını istisna etmək olmaz.