Damcılı mağarasında son illərdə aparılmış arxeoloji tədqiqatlara dair

Abstract

Azərbaycanda qeydə alınıb öyrənilmiş ilk paleolit düşərgəsi olan Damcılı mağarası vətənimizin qərb hissəsində, Qazax rayonunun ərazisində yerləşir. Eyni zamanda Azərbaycan elmində paleolitşünaslığın əsasının qoyulması Damcılıda arxeoloji tədqiqatlar aparmış görkəmli arxeoloq M.Hüseynovun adı ilə bağlıdır. XX əsrin 50-ci illərində baş tutmuş qazıntılar mağarada orta paleolitdən orta əsrlərə qədər insanın məskunlaşdığını sübut etmişdir. Lakin mədəni təbəqələrin stratiqrafiyası zədələndiyindən bu tədqiqatlar nəticəsində aşkar edilmiş artefaktlar qarışıq kontekstdən əldə olunmuşdur.2016-cı ildə başlanmış qazıntılar nəticəsində ilk dəfə olaraq yaxşı qorunmuş mədəni çöküntülər mağaranın şərq hissəsində M. Hüseynovun tədqiq etdiyi qazıntı sahəsindən təxminən 50 m aralıda aşkar edilmişdir. Bu qazıntılar Damcılı mağarasının Cənubi Qafqazın nadir çoxtəbəqəli arxeoloji abidəsi olduğunu sübut etməyə imkan vermişdir və bir sıra elmi məsələlərin həllinə öz töhfəsini vermişdir. Tədqiqatımızın əsas nailiyyətləri sırasında ilk növbədə mezolit dövrünün sonuna aid olan və neolit dövrünə keçidi əks etdirən yaxşı qorunmuş mədəni təbəqələrin müəyyən edilməsini qeyd etməliyik. Hələlik bu, Cənubi Qafqazda ilk belə kəşfdir və regionda mezolitdən neolitə keçidi araşdırmaq üçün unikal imkan yaradır. Orta paleolit dövrünə aid onlarla daş artefaktlarının əvvəlki və müasir tədqiqatlarda aşkar edilməsinə baxmayaraq, biz bu dövrün mədəni təbəqələrini hələ də müəyyən edə bilməmişik. Ona görə də 2023-cü ildə Damcılı mağarasında araşdırmaları davam etdirməyi zəruridir.