Karabağ Zaferi Sonrası Tarihi İpekyolu Coğrafyasında Güvenlik ve İstikrarın Temin Edilmesinde Türk-Rus Uzlaşmasının Rolü

Abstract

Tarihi , siyasi ve askeri açıdan Avrasya'nın süreklilik arzeden iki büyük gücünü temsil eden ,iç ve dış sorunları itibariyle de benzerlikler gösteren, Batıyla Doğu arasında köprü vazifesi gören Türkiye ve Rusya'nın kültürel hiterland, çıkar alanı olarak gördüyü coğrafyalar da hemen hemen aynıdır. İki köklü devlet Balkanlar'dan Orta Asya'ya uzanan geniş coğrafyalarda Sovyetler Birliğinin çöküşü sonrasında zaman zaman anlaşmazlıklar yaşayarak mücadele içerisine girseler de genel itibariyle çatışma ve sert rekabet yerine işbirliği eğilimini ortaya koymağı başarmışlardır. 16 Kasım 2001 tarihinde imzalanan " Avrasya' da iki ülke arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi için eylem planı " Moskova- Ankara münasebetlerinin iç ve dış siyasi gelişmeler, jeopolitik değişim dinamikası da dikkate alınarak tedricilik metodolojisiyle rekabetten işbirliğine geçişini sağlamıştır. Siyasi ve ekonomik alanda ilişkilerin genişlemesi , ülke liderleri Erdoğan ve Putin arasında güven ortamı oluşturmuş, karşılıklı seferler hızlanmış, her iki ülkenin siyaset ve güvenlik bürokrasisini temsil eden elitlerin sergilediyi pragmatik yaklaşım sürec içerisinde olumlu neticeler ortaya çıkarmıştır.Ortadoğu Karadeniz havzası ve Kafkaysa'da sorunların çözümü, güvenlik ve istikrarın sağlanması ihtiyacı Rus- Türk temasları, uzlaşma arayışlarını artırmış, siyasiekonomik ilişkilere askeri - güvenlik antlaşmaları ve işbirliği de eklenmiştir. İki ülke hükumetleri arasında yüksek düzeyli işbirliği konseyinin oluşturulması da dialog ve işbirliği imkanını genişletmiştir. 44 günlük Karabağ savaşı farklı çıkarlar sözkonusu olmasına rağmen Rusya ve Türkiye'nin Güney Kafkasya'da dış güçlerin etkisinde kalarak mücadele içine girmeden, hassas sürece bölge dışı aktörlerin müdahilesine imkan tanımadan kordineli bir Güney Kafkasya siyaseti izleyerek sorunları çözme imkanının olduğunu, hatta bu modelin Gürcü- Abhaz, Gürcü- Osetin anlaşmazlıklarının çözüme kovuşturulmasında ve tüm Avrasya bölgesinde Türk- Rus uzlaşmasıyla işbirliği ve istikrar ortamının sağlanmasında tatbik edile bileceyi görülmüştür. Küresel ve bölgesel dinamitler, Suriye ve Libya'daki çekişmeli süreçten çıkarılan dersler Moskova'nın Güney Kafkasya meselesinde Ankara' yla daha uzlaşmacı tutum içine girmesine, sert rekabeti daha yumuşak bir rekabet ve sorunları çözme formatıyla evezlemesine neden olmuştur. Karabağ zaferiyle birlikte Türkiye- AzerbaycanPakistan hattında gerçekleşen güç yükselişi, Şuşa ve Bakü beyennameleriyle deklere edilen askeri - güvenlik ittifakını Moskova'nın dikkate alma zorunluluğu, yükselen Çin faktörü, İpekyolu güzergahında güvenlik ve istikrarın kalıcı hale getirilmesi için de Türk- Rus işbirliğinin gerekli olması farklı boyutlarıyla makalede ele alınmıştır