Dilin mahiyyəti, nitq fəaliyyətində rolu. Dilə psixoloji və neyroloji yanaşma

Abstract

Bu yazıda dilə NECƏ? sualı ilə deyil, NİYƏ? sualı ilə yanaşılmış, dilin mahiyyəti, necə formalaşması və dilin yaranmasını zəruri edən səbəblər araşdırılmış və nümunələrlə izah olunmuşdur. Məqalədə daha sonra dilə psixoloji yanaşılmış və dilin psixologiyası tədqiq olun-muşdur. Dilin ünsiyyətə xidmət etməsini əsas götürərək ünsiyyətin mahiyyəti izah olunmuş və onun üst səviyyəyə çatdırılması üçün dilin psixologiyası araşdırılmışdır. Dildən istifadə olunar-kən, yəni nitq söylənilərkən məqsədə daha yaxşı çatmaq üçün dilə psixoloji yanaşmanın iki istiqaməti göstərilmişdir. Birinci istiqamətə görə, nitq danışanın psixi vəziyyətini sərgiləyir, ikinci istiqamətə görə isə nitq dinləyicinin psixi vəziyyətinə təsir edir. Bu iki istiqamət nümu-nələrlə ətraflı şəkildə izah olunmuş və vacibliyi göstərilmişdir. İkinci bir tərəfdən, dillərin tipoloji və funksional formalaşmasında insan psixikasının rolu olduğu və bu rolun özünü, əsasən, hansı məqamlarda göstərdiyi araşdırılmışdır. Bu məsələlər çərçivəsində söz və məna, ad və adlandırılma, dil faktı və nitq faktı kimi problemlər nümunələr əsasında izah olunmuşdur.