Ahundzade’de Millet Fikrinin Oluşumunun Miroslav Hroch’un Yaklaşımı Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Abstract

Mirza Feteli Ahundzade modern bir milliyetçi olmamasına rağmen Azerbaycan’daki milli hareketin oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. Miroslav Hroch’un küçük milletlerle alakalı tezleri Ahundzade’nin milli hareketteki rolünü daha anlaşılır kılmaktadır. Miroslav Hroch küçük milletlerin uluslaşma sürecini milliyetçilik yerine milli hareketler kavramı üzerinden tanımlamaktadır. Böylece uluslaşmanın farklı süreçlerine işaret etmekle birlikte milli hareketleri Üç Evre’ye ayırmaktadır. Hroch’un modeline göre küçük milletler uluslaşma süreçlerini A, B ve C evrelerini geçerek tamamlamaktadırlar. A Evresi’nde yerel dilin keşfi, B Evresi’nde milli canlanış, C Evresi’nde ise hareketin kitleselleşmesi gerçekleşmektedir. Bu tasnife göre Mirza Feteli Ahundzade, düşünce ve eylemleriyle Çarlık Azerbaycanı’nın uluslaşmasının (1850-1920) A Evresi’nde yer almaktadır. Ahundzade halk dilinde eserler kaleme almakta; ayrıca dili halkın eğitimi ve ilerleme için araç olarak kullanmaktadır. Bu çalışmada, Ahundzade’nin halk dilinde yazmasının ve yaptığı gelenek eleştirisinin milli bilincin oluşmasına katkısı tartışılacaktır.