Folklorun ədəbiyyatın və fəlsəfi fikrin yaranmasına təsiri-Qarabağdan toplanmış mətnlər əsasında

Abstract

Qarabağ ən qədim yaşayış məskənlərimizdən biridir. Burada yaranmış folklor mətnləri də istər formaca, istər janrca, istərsə də məzmunca müxtəlifdir. Xüsusilə 19-cu əsrdə millətlərin özünü tanıması və idrak etməsi ilə yazılı ədəbiyyatda folklor mətnlərinə müraciətin çoxaldığı bir vaxtda Qarabağda yayılmış folklor mətnlərinin yazılı ədəbiyyatda istifadə edilməsinin səbəbi də məhz bu müxtəliflikdir. Qarabağda yayılmış miflər, nağıllar, əfsanələr, atalar sözləri, bayatılar yazılı ədəbiyyatda bəzən dəyişdirilərək, bəzən isə olduğu kimi istifadə edilmişdir. Qarabağ folklor mühiti orada yetişmiş ziyalıların fəlsəfi fikirlərinin formalaşmasında da ciddi rol oynayır. Bunu da Qarabağlı ədiblərin əsərlərindən asanlıqla görmək mümkündür. Bu tədqiqatın məqsədi Qarabağ bölgəsində yayılmış folklor mətnlərinin yazılı ədəbiyyatda istifadə məqamlarını və şəkillərini araşdırmaqdır. Qeyd edək ki, araşdırmamız həm yazılı, həm də şifahi ədəbiyyatda mövcud mətnlərdən istifadə edilərək işlənmişdir. Daha öncə folklor və yazılı ədəbiyyatın qarşılıqlı əlaqəsi haqqında araşdırmalar aparılsa da, məqaləmiz məhz Qarabağda yayılmış mətnlərin ədəbiyyatda işlənməsinə dair ilk elmi yazıdır. Bu məqalə özəlliklə, ədəbiyyatda işlənmiş Qarabağ folklor mətnlərini, ədəbiyyat və folklor janrlarının oxşarlığını araşdıran tədqiqatçılara yardımçı olacaq. Tədqiqat zamanı mətnlərin toplanması, araşdırılması və qarşılıqlı müqayisəsi metodlarından istifadə edilmişdir.