Bayram Mədəniyyəti Folkor və Etnokulturoloji Kontekstdə

Abstract

Məqalədə bir sıra tanınmış ədəbiyyatşünaslara, sosioloqlara istinad edilərək, bayram mədəniyyəti sosial, mədəni-tarixi fenomen olaraq araşdırılır. Xüsusilə bayram mədəniyyətinin folklor və etnokulturoloji tərəflərinə diqqət yönəldilir. Buna görə də bayramın folkor mahiyyətindən, Türk dünyasında geniş yayılmış Novruz və Qurban bayramlarının tarixietnoqrafik səciyyəsindən bəhs olunur. Məqalədə, həmçinin, sovet dövründə milli bayramların keçirilməsinə qarşı mübarizə, milli bayramlara qarşı aparılmış ideoloji-sosial eksperimentlər, onların iflasa uğraması da vurğulanır. Qeyd olunur ki, bayramın ənənələr sisteminin məhvi nəsillər arasında mədəni əlaqələrin zəifləməsinə, ənənə-varislik əlaqələrinin qırılmasına, sosialmədəni məkanın birliyinin məhv olmasına gətirib çıxarda bilər. Məqalədə bayram mədəniyyətndən etnik özümlüyün qorunub saxlanmasını təmin edən birləşdirici gücə malik təbii bir proses olaraq bəhs olunur. Eyni zamanda xalqın tarixində əhəmiyyətli rol oynamış, amma unutdurulmuş, müstəqillik əldə etdikdən sonra yenidən yaddaşlarda oyanmış Bakının Qurtuluşu və Qarabağ müharibəsindən sonra yaranmış zəfər günündən, onların tarixi yaddaşın qorunmasında oynadığı roldan bəhs olunur. Məqalədə qeyd olunur ki, tarixi və mədəni yaddaşın yeni variantlarının yaradılması və bayramın köməyi ilə yaddaşda möhkəmlənməsi o zaman baş tutacaqdır ki, ənənədən gələn tarixi-mədəni varislik yalnız rəsmi bayram təqvimində deyil, həm də ictimai şüurda möhkəmlənəcəkdir.