Köpek kadin’dan Lilit, alkarisi ve İsikil-Lilla’ya kadar uzanan mitolojik hat

Abstract

Halk hikayelerimizin ve masallarımızın neredeyse hepsinde yaşlı kadın imgeleri vardır. Bu yaşlı kadın imgeleri ya hiç bir menfaat gütmeden iyilik yapar, ya da ona yapılan büyük iyiliklerin karşılığında kötülük yapar. Birinci tür kadınlar İpek kadın olarak anılırken ikinci tür kadınlara genel olarak Köpek Kadın denilir. Köpek kadınlar bazen bir halk hikayesinin ve masalın akışını değiştirebilirler. Bazen de kahramanın yaşadığı maceraların sebebi olurlar. Şöyle ki, Köpek kadınların sayesinde kahraman bir çok sınavlardan geçerek doğrunun ve yanlışın ortaya çıkmasına neden olurlar. Bu durum insanlığa belli en eski medeniyet Sümerler’in Gilgameş destanında da görülmekte. Hulupu ağacında kendine mesken edinmiş Isıkıl-Lilla kötü kadın imge olarak bilinmektedir. Kramer, “Tarih Sümer de başlar” adlı kitabında Isıkıl-Lilla’ya Lilit demiştir. Bizce, Isıkıl-Lilla’ya Lilit demekle imgeler arasında şaşkınlık oluşturmuştur. Çünki Isıkıl-Lilla aslında Türk mitolojisinde çok yaygın Almastı, Albastı, Hal anası (Al karısı) iyesinin özelliklerine daha yakın özellik taşımakta. Bildirimizde halk hikayelerindeki Köpek Kadın imgesini inceledikten sonra Almastı, Albastı, Hal anası (Al karısı) iyelerinin Lilit ile yakınlığını araştıracağız.