Epistemologiyada ağıl və iman münasibətlərinin təhlili

Abstract

Müasir epistemologiyada ağılla iman münasibətlərinə xüsusi şəkildə yer ayrılır. Bu mövzu həm qlobal elm adamları, həm də dini düşüncə sahibləri üçün gündəmdə duran fundamental mövzulardan biridir. Ağıl və iman münasibətləri arasında epistemoloji müqayisələr əsasən yeni bir təfəkkürün təməli ola biləcək həqiqəti tapmaq məqsədi daşıyır. Bunlar bütün oxşar və fərqliliklərə rəğmən tarix boyu birbirindən qidalanıb. Bunlar kateqoriya baxımdan bir-birinə oxşar olmasa da, belə müqayisələr sonunda aydın olur ki, onlar bir həqiqətin ayrı-ayrı təzahürləridir. Bu məqalədə bu anlayışlar üç əsas ənənəvi yanaşma yəni; ağıl və iman münasibətlərindəki; təsdiq, təkzib, nə təsdiq və nə təkzib müstəvisindən fərqli olaraq, yeni epistemoloji nəzəriyyələr araşdırılmışdır. Məqalədə epistemologiyada mövcud olan dörd əsas nəzəriyyə; qəti rasionalizm, fideizm, tənqidi rasionalizm və mülayim rasionalizm təhlil olunmuşdur.